Mukamésá

Aitekua mukamẽsá yamukamẽwa kuri kuiri, aé úri isui kua muraki yumuyã waá isui kua sikaisáwa “Irene: yepe yũpinimasá yuyúka waá isui kua mayê yũbawasa maramuyãsá”. Aitekua muraki yumuyã yepé mútisa siíyawa takuasá irupí yumuiké ũbuesara Cátedra de Paz mukũisá muruki ruka, Kulũbia upé. Kua Muraki Irene uriku yũpinimasa úri waá gregu asui rumanu-ita sui Irupi arama yumuyã mãduarisá purãga, yupurũgitasá sũdékiti asui maye arama yũbawa maramuyãsá. Aiteyã ũbeusá yumuyã isui kua socrati mãduaisa rupi, yupuraki arama muiri mamẽ presizu waá. Kua mãduaisá aé yepe ipupé rupiara yupurũgitá ma ti umukamẽ awáta ũbeu uiku supi waá, mas usikai urui mãduarisa yepewasu, upudei waá usikari umuyepewasu asui yusikari yepe usemusá isui yã maramiyãsa.

Maãta uputai kua muraki kua ipupé waita uiku tasikai tayukũtai tapuderi arama taiku ti maã resesá upé asui apekatu isui kua maramuyãsa (taraíxara míra irumu, míta-ita mútisá, asui pulitika) asui yumayã arama irupí taiku ne kúta, irumu kua yugustarisá asui mãduarisá katuwaá. Kua muraki rupiara, iyupirũgasá úri ũbuesara ruka rupiara, ma upuderi te yuiri yupuaraki muiri marupí.Ũbuesara, umuiwasuĩma yara asui umukamẽsa maye, tapuderi tapuraki irumu mamẽtu, yusikari arama purũgitasá maye uputari waá kua sócrati mãduarisá, yumuyã waá yũbawa arama maramuyãsá.

Muraki Irene asui aitekua, úri umukamẽ arama yanemírasá, irupi arama yasikari yamiakũta yane resé yapudei arama yamiakũta yanesui kua pisasuwaá rikuesara kua timã resesá, asui kua yustisa asui yaikusá míra-ita piterupí asui yumiakũta katú kua yanemirasá asui yamãduisá irupi maye yapuderi yamutirika kua míra-ita uikusá.

Yupuderi arama yumuyã kua muraki rekursu úri isui kua Universidade de La Sabana, do King’s London, uiku wá Universidade Amazunia asui kua Arts and Humanities Research Council (AHRC), kuaitá tamuyã katuwaá muraki urui arama timaã resesá asui yũbuesawa siíya kuasá-ita rupí.

Yasenũi reuzaria arama kua papera. Asui remuturika aé upuderi arama uiku maye reputari wa yawé, yapitá suri rẽbeu ramẽ “Irene: yepe papera muraki rupiara úri waá isui kua maye arama yũbawa maramuyãsá ((HUM-13-2024)”. Asui, yapuati ma pepurãdu , pẽbeu mamẽ rame ũba yawé, feedback, rãgawa-ita rupí, yapudei arama yamusãi usú kua muraki resewara upé. Yawe ramé yasu yamusupi asui yamukamẽ amũ míra-ita supé takuasá-ita yãkatuwaitá. Pemaã, pesikari pemũdu pamãduarisá sesewara kua irupí kua: https://proyectoirene.pages.dev/ u @irene_paz_col no Facebook, Instagram asui Twitter.

Yapitá kuri surí rewayudarisa rupí, yarasua arama sũde kiti yepewasu kua muarki!

A. Maãta kua Sócrati Mãduarisá?

Kua Socrati Mãduarisá aé irupia ramẽ aikue kua yupurũgitasa-as asui mãduisá purãga sesé yã yuputãdusá yusuãtiriwaá asui yusuaxarasá. Maye yamuyã waá kua muaraki upé, kua seséwaita uiki tasikari takua purãga sesé yã tema, ũbasamã taputari sá tagãyai, tasikai tamukamẽ takua yepewasu purãga sesé yã yukũtaiwa taiku. Muiri yupurũgita waita sui yusuaxarasá-ita urasu mãduairisá, umuyã waá takua purãga sesewá yepewasu, muiri uiku waita ápe takua yepewasu sesewara.

Kua Socrati Mãduarisá, yusari katu muiri marupi yũbuesa aikue, Kuxima suiwara. Aé uiku yupurũgitasá platãukitiwara upé, Platãu uyui umukirai, maye uputai wa yawé, kua ituixawa Sócrati uxari te kua séra waita puderi arama umiakúta kua yupurũgitasá filosófico asui pukitiku. Ũbasamã umukamẽ ukuasá yepe bãda kikti Irupi kua ũbuesara, ma usikari uxari yepewasu míra tamãduiasá irupí kua yupurĩgata sá. Yawe ramẽ kua ũbuesara, aé umuiwasuĩmasá u umukamẽsá aé upuderi utiari mayearama yumuyã purãdusá asui uwayudari suxarasá yumusupí.

Kua aéretewaita kua Socrati Mãduarisá upé aé urui mãduaisá. Kua ipupé waita tasikari tayupurãdu tamãduarisá resewara asui amũitá mãduarisá. Yawe ramẽ, kua muraki umukaturu mãduarisá, maãsa asui yumusupi Irupi kua siíya yumãduarisá sesewara muiri míra upuderi waá mayé umãduari sa rupí. Kua kuaye waá urui purãgasá, yãse usenũi sesewaita uiku tayumiakũta maita tamãduaisá yepewasu ta rumuara ita irumu.

Yupirũgasa suiwara, Kua Socrati Mãduarisá urui katusá irupi arama yumuyã muraki rupiara mayearama yũbawa maramuyãsa-ita, yãse ũbué sese waira uiku ũbasamã tayupurĩgita aramayũ, ma maã arama maãta puxuwerasá uiku tapiterupi. Kua Socrati Mãduarisá umuyã kua umãduai waita amurupí, tasikari taxari tasui yã puxuwerasá, yawe ramẽ aikué uikusá purãga, payẽ awa uyukirai usu yepewasu. Kuaye ramẽ, kua ipupé waita uiku tasikari tamiakũta taikusá asui tasikari yepewasu tasemu maramuyãsá suí purãgasá rupia asui saisusá ripí yuiri.

B. Mayewa yũbuesawa upederi yumuyã?

Kua Socrati Mãduarisá upuderi urui siíya yũbuesá tasupé kua ipupé waita uiku, tasú tasikari takua mamẽ uiku yawisá asui supiwaá. Kua yũbuesá umusupí kua mãduarisá purãga asui uiku sá timãresé sá.Ike yumukamẽ kua-itá tãbué arama maye yumuyãa:

1. Yumiakũtasá asui Yũbeusá sesewa: Kua ipupé waita uiku tayũbue tamiakũta asui tãbeu sesewara kua yupurũgita wa uiku, Irupi arama tasika takua purãga sesewara yã tema, tamuatí muiri yã yupurũgitawa uiku merupi asui purãga asuiwara tamuatiri muiri aĩta yepé upé yepewasu.

2. Mãduarisa purãga: Umuyã yumiakũta purãga taresé yã yuúrũgitawa uiku, umukamẽ amurupisá, teyũtusá, marãduwa, teyũtu wara. Irupi umuyã kua ipupé waita uiku tasikari tamaã katu purãga yepe irupia arama tamiakũta amurupisa-itá.

3. Yupurũgita merupí: kua upurũgita waita uiku takũtai merupí, tabeu mata tamãduaisá, tasikai tasẽdu maãta amũ ũbeuwa uiku. Yawe ramẽ yupurũgitasá yukirai asui umukirai tayugustarisá asui taikusá yepewasu.

4. Yumãduai asui yukũtari sesé: Kua Socrati Mãduarisá usenũi uikuwaita puxuwera wa upé tamãduai taikusá resé. Yawe ramẽ puderi yumiakũta aita usu uiku tamãduaisá, tayumukirai arama yepewasu.

C. Maita puderi yumuyã Socrati Mãduarisá?

Puderi arama yumuyã kua Socrati Mãduarisá mamẽ yuputari waá yupurũgita, perikuté periku ipupé rupiara utiari kua ipupé waita uiku Irupi kua yumãduari sa purãga. Ikupukusá supiara yepé úra. Ike iwirupi yumukamẽ maye arama yumuyã aitekua tũbeuwa uiku.

1. Muraki yumuyã rũdé

   Yumãduaisá yupirũgasa upé asui maye arama yumuyã alikue wa ike puderi yuleri merupisá tasupé kua ipipéwaita taiku. Puderi yusuaxara kua putãdusa-ita merupi maye muraki usi uiku. Yupuderi xĩga yũburi siiyã amũ purãdusa-ita, maye kua: “mata kua maãduaisá?”, “Maãta kua purãdusá?”, “ Maãta yakua sesewara kua yusẽdusá?”, “ Yakua sa yayukũtai merupí?”. Asui amũ-itá.

   Yumãduaisa purãga yupirũga upé: Ũbuesara, umuiwasu ĩmasá u umuakamẽsa urikute umuyupirú yepe mãduarisá puderi wa urui purãdusa-ita tapudei arama tayukũtai asui tãbui ukara kiti tamãduai-sá. Puderi yuzari kua pinimasá:

   Siíya amuramẽ, ũba yaruyari manũgara tãbeuwaá kua yane anama, rumuara u yakũyeseri waita. Mayetaá, yãbeu kua míra ũbeu uiku teyũtuwaá? Yapurãduana as marã yã miíra umãduai yawé? Yasikaisá yakua merupí sesé yã ũbeu waá? Yasaãsá u yamãduairisá tãbeu kua míra ũbeu uiku teyũtu?

   Kua Socrati Mãduarisá irupi yapudei yakua yasika yapitá yepewasu irupi kua yupurũgitasá. Ma ũba iwasuĩma, ma sa yakua yasẽdu, yasikari yasẽdu maã amũ ũbeu waá, yasikai yakua purãga yasuaxara rũdé, asui yakũtai sapé rupi, isikuyara úpuderi umuakayẽmu.

   

   Mayearama Yaikusá: Yukũtari socrático puderi arama uriku supisá, urikuté siíya mayearama yukũtari sesé, puderi arama yupurũgita purãga sesé. Kua sesewara puderi umuyã uikuwaita sesé tayukũtai purãga tasemũ arama isui yã puxuwerasá. Ike yasu yamukamẽ Irupi arama yumuyã, puderi te yuiri yumutirika maye uikusáwa uiku:

   1. Yuwá urikuté yumusupí kũtaisá rúde: Muiri uikuwaita tarikute tasupí tayuwá tapurãdu arama takãutai, yawe puderi umuyã muiri tariku maye takũtai nem awa umupitú aĩta.

   2. Purũgitasá kutara asui purãga: kua prũgitasá urikute usu kutara asui yukũtai purãga sesewara. Ũba puderi yukũtai kupuku retana, puderi arama amũ-ita tapurũgita aĩta yuiri. Yepe kũtaria purãga, urikuwaá sipísawa.

   3. Yusẽdu mã amũ upurũgitawaá: Purãgate yusẽdú katu purãga maã amu ũbeuwaá, puderi ũba uputari wa yawé, ma usẽdũtu. Tiramẽ reputari wa yawé rerikute rekua mayé rekãtai tiramẽ reputaiwa yawé, maye kua “amã sa upé, aruyaisá upé...” u “akuaktu aikua amũ maye yumuyã arama...”.

   4. Ũba puderi muapatuka: ũba puderi mupitú awá ukũtariwa uiku. Muiri yũbeuwa uiku aĩta tariku taresewá. Resaru ramẽ rekũtai umukamẽ rekua ára amũ-ita irumu asui remãdusa irumu.

   5. Rekũtai setãbika: Rerikute rekũtãi setãbika. Rerikute rekũtai ũba resasemu u reyaká, remuapisáka u repudei remuaiwá amũ-ita. Ike yaputari yayukũtai setãbika, ũbasamã yumaramuyã arama.

   6. Rẽbeu yukũtari wa rese uiku, ũba samã míra resé: Muiri yupurũgitasá urikute sesé yã yũkũtariwa uiku ũba samã yã míra ukũtaiwa rese uiku. Ũba puderi mukirai marãduwa puderi usika rumuara-ita rese, rexai mikiti yã remãduai sá.

   7. Rexari nerikusá ne kũta: Muiri ike waita uiku tarikute taiku ne kũta tasẽdũtu maã yukũtai wa uiku amũita rupi. Kua Socrati Mãduarisá Irupi puderi yumuyã yumiakũta yepewasu, mamẽ muiri puderi yũbué asui tasikari tawayudari yumukirai yepe uikusá tiamaã resesá.

2. ŨBEUSÁ SESEWARA KUA SOCRATI MÃDUARISÁ

   Mamẽ ũbeusa uikuwaita ike resewara, uiku waá kua dikumetu pasá upé, urui Socrati resewá asui yepé yũbeusá purãga Kua Socrati Mãduarisá resewá. Purãgaté muiri ike waita tasikari taleri, tapuderi aram atakua maye kua Socrati Mãduarisá puderi utiari purãga yupirũga suiwara. Releri ramẽ, kua ike waita tapuderi tayupurãdu, takua mayesá uputari kua Socrati Mãduarisá asui maye yupuraki irumu yusikai arama yũbawa maramuyãsá.

3. YUMUYÃ ARAMA KUA SOCRATI MÃDUARISÁ

   1. YUMUYUPIRÚ SUIWARA

      Yupirú mamewana kua muraki asui yũbeu purãga sese kua Socrati Mãduarisá, yurikuté yuparawaka yepe yũbeuwaá puderi waá umuyupiru yukũtarisá, yũburi maye yuputari yukũtari. Purãgaté kua yũbeu waá uriku supísá asui yuparawaka waá sũderi arama urui yupurĩgitasá supiwaá asui muiri awá upurũgita sesé.

      Kua yẽbeua waá puderi uba uriku ipasawa u puderi urui sesewara amurupi wate, i séra waá “kutarisá”. Aitekua parawaka sa rupí muyupiru kũtarisá, umuyã kua ike waita uiku takũtari, tasikari tãbui ukara kiti tamãduai waá. Yawe ramẽ tamiakũta amurupisá muiri tamãduaisá, Irupi yã tamusẽu wa uiku.

      Maye kua, puderi yuzari kua: “ Yasika arama mamẽ yaputari waá, yepe ruaxari uriku te uxari mayẽ amũ ruaxara uputai waá”. Kuaye ramẽ, kua mãduaisá esenũi kua ike waita uiku tarui arama amurupi waá mãduarisá, maye taikusa rupí u mã tamaã waá puderi waá umutirka yã yũbeu waá, yawe umuyã kũtarisa purãga. Kua yũbeusa yepe ũbuesá, umuiwasuimasá, upuderi ũbeu u yepe tasuiwara yã ipupe waita taiku. Aikue amũ yũpinimasá, puderi waá yũbeu:

      • Kua ukuasá aé úri waté asui ũba upuderi yumukirai amũ resé.
      • Kua surísá uiku yepawasú iturususá irũ yã dĩyeru sa yã míra urikusá.
      • Reikusá purãga yupideri mairmẽ reriku amũ ita ruaki.
      • Apigása u kuyãsá mukamẽ yepe míra upudeirisá.
      • Demukrasia áe yũté guvernu muraki uyukuá waá.
      • Kua yũbuesa retewaá aé yũté irupiwaá yasika yapurãki katú.
      • Reperduai ramẽ remusupí yã unupasá, ũbasamã yã upãyari waá.
      • Kua kitiwara ũba upudei yumutirika yãse aé umukamẽ yaneneresewá.
      • Kua yupíkasá aé yusuaxarasá sesé kua ũbawa purãgasá.
      • Muraki purãga aé umukamẽ purãgasá usu ne muraki.
      • Kua neyusaãsá urikute usemu mairamẽ presisu waá.
      • Mũdusa-ita tayumuyã te resiaxara.
      • Kua kuasá urikú isupísá yãse isipiká uyukuá.
      • Tuxawaitá tanaseri, ũbasamã tayumuyã.
      • Pituwasá umukamẽ yã míra ũba upuderi suaxara.
      • Kua newaita maã tariku yã taputaisá.
      • Rerikute remukirai rekuasá ára, ateyã ũba yumeẽ retẽtu.
      • Kua míra uyuwí katu waá ũba upuderi uyawíwara.
      • Reiku piterupí yawé reyuxari maramuyãsá upé.
      • Maye reyukusá umukamẽ neresewara.
      • Apigá ĩdé umukamẽ kirĩbawa ĩdé.
      • Kua kaápura-itá nẽmairamẽ tapáwa.
      • Míra katuwaá umuyã umaã séduwaá.
      • Míra-ita taputari supiwaá, ũba taputari teyũtuwara.
      • Uikusá timãresesá meyẽtu purãga isui yã tusuwaá uyuyukásawa.
      • Sa reputai ramẽ revivei purãga, reyupreparai.
      • Sa muiri tamuyã taiku, aramẽ sertu uiku.
      • Siiya píri ũbawaita uyawí.
      • Sa tiramã reputai rekũtai, usu ukayẽmu irupĩtuté.
      

   2. Mãduarisá sesé

      Mũtisá rupi, kua ipupé waita tapuderi tãbeu taresewara kua yubeu waa yupirũga upé. Tarikuté tayũpinima kuadru upé mamẽ muiri míra tamaã waá u mamẽ yukua katu waá. Sá aitekua yũbeuwaá ũba taiku mamẽ yukuawaá, akue awa u yepé tasuiwara puderi uyereu mupinima sára, ũpinima arama yepe caderno upé u yepe selulá upe, maã yukũtari wa uiku.

   3. Musupisá asui purãga yukuasá

      Takũtai pawa rirewara, uyupirú uyumusupí asui yũbeu purãga tareswara. Muiri ipupéwa uiku, mũtisa rupí, tasu tamiakũta maãta katuwaá asui ũbawaá marã tasui maã yũbeuwaita. Purãgate yũbue purãga muiri, taresé yã uyũbewaita, tãbeu pituwasá asui ikirĩbasá. Puderi yuiri yũbeú takũtai arama merupí, tiarama amũ uyusaã puxuwera. Yapuderi yapurãdu kua usuaxarasá-íta tamuyupirú takũtari kauyé:

      
      • Sasiarasá rupí, ũba apudei amãduai maye ne yawé, yãse...
      • Akuasa ara rupí, ũba akua yawé, yãse...
      • Awasemu yepeyepe yapatukasá aitekua mãduarisa upé, maye kua...
      • Akuakatu aikué amũita purãgawaá, maye...
      • Akua maã rẽbeu waá, ma akuakatu...

   4. Yumuyã arama yuiri

      Yumusupi asui yumukaturu pawa riré, kua ipupé waita taiku tasikai taxari upitá maye upurãduwa uiku yupirũga upé. Sa ũba upita yawé maye muiri aĩta taputai, tayui tamuyã yuiri 2. Mãduarisá sesé, 3. Musupisá asui purãga yukuasá asui y 4. Yumuyã arama yuiri. Purãga te yamãduai muiri ta supé, iwasu kuri yasika yamãduai yepewasu, yawerá yurikute yumuyã siíya viaji. Asui yasikai yamuyã yui aé siiya viaji pudri arama yumãduari purãga sesé asui yukũtari wara sesewara, yase amuraramẽ, yawe ramẽ ũba yuresarai asui takua wára sesewá asui taiku timaã resesá upé.

D. Siíyasa yumuyã

Kua muraki puderi yumuyã siiya maye, maye ũbuesara, mukamẽsá u utiarisá uputari umuyã. Puderi arama upita purãga puderi yumuyã lerisá u yumusasá yepé vídiu sesewara, tapuderi arama yã míra uiku waita ápe yasikari takũtai sesewara, asui takua píri sesewara.

Sa yupírũga upé ũba yumuyã muraki maye yuputari waá, yawẽtuté yumuyã usú, yuxari yumuyã merupi amũ yumuyã wa upé. Yumuyã pukusawa kua muraki kua ipupé waita tapuderi tasikar xĩga sesewara, yawe ramẽ tasu tajua píri sesewara, tapudei arama tamusupí píri ae, mairamẽ tayuiri takũtari sesewara. Yasaru ũba kupuku retana yepé úra suí.

E. Yumiakũtasá

Puderi arama yumuyã miakũtasá yusikari siíya maye yã impupéa waita taputari. Iké kuiri yasu yamukamẽ maye puderi yumuyã miakutasá:

1. Yũpinimasá muyãwa yumãduai: Kua uiku waita sesé tapuderi tãpinima pinima sá muiri maã tasika waá takua sesewara kua Socrati Mãduarisá. Puderi yumuiké yepé yũbeusawa Sócyati resewara, maye kũtarisá yatuka ma aé retewaá asui yuparawaka serúkasá, sesé arama yupurũgitá asui yũpinima sesewara.

2. Yumuyã yumiakĩtasá mũtisá upé: Kua ipupé waita uiku ouderi yumuyã miakũtasá siíyawa upé, muraki pasawa upé, murí míra ũbue maãta uwasemu purãga u mukirĩbawa píri ukusá, kũtarisá pukuswa. Amũ yuiri puderi yumuyã maita upitá: Yasika sa yamukirai yavivei rupiara yepewasu? Maita yamã upitá?

3. Maye arama yumuyã: Kutarisá a-pawa riré, kua ipupé waita taiku ta puderi tamukirai yepe umuyã rupiara muraki yumuyã siíwa upé, ũbeú waá maye puderi yũbawa matamuyãsá asui maita yuiri yupuderi yupuraki irupí (tẽdawa asu, murakisara-íta, asui amũitá...) Kua muraki rupí puderi yumaã maita kua Socrati Mãduarisá puderi umuyã yumusupí kua sesewara.

4. Sikaisá yumaã maita uiku: Kua ipupé waita puderi yusuaxara yepe siakaisá nem awa neresewa, puderi arama muyukua maita kua Socrati Mãduarisá, usika umuyã miakũtasá yumaã arama maita yumukaturu asu uiku kua matamuyãsá-ita. Kua purãdusíta irumu: Maita tasẽduté indé? Remutirka remãduaisá? Maita remaã kua yukũtari wa resé? Kua-itá puderi umuyã resika rekua maita uiku kua yukũtai wa uiku.

F. Kua ipupé arama waita yumuyã muraki

Yapuderi sa yasika yamãduai yepewasu?

Utiarisá maye arama yumuyã yupurũgitasá yũbawa rama maramuyãsá irumu kua Socrati Mãduarisá

1. Yupirũga

   Yamukamẽ kuiri ike yepe utiarisá maye arama kua Socrati Mãduarisá ũbawa kua maramuyãsá. Kua upé uputari ũbeu purãga yaãse uputari kũtarisá yepewasu, yusikai arama yupurũgita purãga sesewara, yumiakũta asui yusikari yuxari yepewasu. Kui mukamẽsá yuiri puderi mukirai mũti yupurũgita arama sesewara, mamẽ muiri uiku waita ápe puderi ukũtari sesewara. Yawe ramẽ muiri aĩta tasu takua maãta amũ umãduai, mãta uputai, asui yuriku respeitu yepewasu. Yusaru kua ipupé waita uiku ũba takũtai retẽtu, ma tasikai takua maye tãbawa maramuyãsá, asui tasikai taviveri timaã resesá. Aitekua muraki uri muiri awá supé, muiwasú ĩma arama kũtarisá, siíwa rẽdawa upé, maye kuaítá:

   • Tẽda wasu upé: uputari kua míra-ita tayupurũgita ta uikusá resewara asui tasikari tamaã maita tãbawa yepewasu yã maramuyãsá.
   • Yanamasá piterupi: yayudari yumuyã kútarisá asui tasikai te yuir tãbawa maramuyãsá yanamasá piterupi asui rumuara-ita irmumu.
   • Murakí rẽdawa upé: umuiwasúĩma yũbawa arama maramuyãsá rumuaraíta irumu muraki rédawa upé.

2. Awata kua Socrates?

Socrates aé yepe filosofo yãkatawaá isidéti upé. Unaseri Atena upé, tetama Grasia upé, 469 a. C. akayu ramẽ, uriku 2.500 akayu yane rakakauera kiti. Yakua kuaíra maita uyukirai asui kurumĩ wasu, yamaite ipaya yepe umuyãsara míra rãgawa asui imãya mumẽbiraisa. Socrates ũba ũpinima neyepe pinimasá, maã yakua waá, kua uikuwara waaá suaki ũpinima , maye kua Platão.

Amurupí amũ-ita sui, Socrate ũba usikari umiakũta, kua maã uyukuá waá, uyãpiri kua mãduarisá, uiku arama purãga míra piterupi. Ixuperarma uruyari kua ukuasara ipupé upuderi uiku purãga amã-íta piterupí. Takua Socrates ũbuesara rupí. Ũba umeẽ suaxarasá, umuyãwera purãdusá, upuderi arama umuyã tamãduai ta purãdusá rese, tapudei arama tasika takua mayesá y ata suaxara sá.

Socrate urikua siíya umãwaita sãga asui uiku waita sukai rupí. Mas aikue te yuiri suayãna waitá. Umãduaisá asui ũbuesá tãbeu maita uikusá yã tẽpu, yawe waá resewara tayuká aé, umuakamẽ resewara amurupí waá mãduarisá pisasuwaitá supé Atenas upé. Suayãnaitá tamáitema pisasu waá tupana asui umutawa pisasu waita isui yã ta rikusawa ápe.

3. Maãta kua Socrati mãduarisá?

   Kua Socrati mãduarisá irupí yupurũgita asui yumãduarisá mamẽ umukamẽ mãduarisa yũsuãtiri purãdusá asui yusuaxarasá irumu. Ũbasamã usika yeperesé yusuaxarasá kiti, uputari takua merupi maita yusika arama aiteyã yusuaxarasá resé. Kua nũgara muraki umuyã tasẽdu purãga sesewara, asui yumiakũta purãga sesewara asui yuxari mikiti aiteyã teyũtu wara purũgitasá. Kuaye waá rupí, kua ipupé waita takũtai tamãduari resewara asui amũyara-ita yuiri, maã puderiwaá umukirai yepewasusá asui mãduaisá amurupiwaitá.

4. Maita yapudri yãburi kua Socrato mãduarisá yũbawa rama kua maramuyãsá?

   Yumuyã rũdé kua kũatarisá, purãgaté yupurũgitá merupi asui prũtu yusẽudu arama teyũtuwara. Amuramẽ ũba yaputari wa yawe maã amũ ukũtari waá, mas maita yakua kua amũ teyũtu ukũtari uiku? Asikai wá sa akua marãta umãduai yawe? Amãduai sa umuyã amãduai kuayé? Yupiru arama yasikari yakua maita yaiku asui yayupiru yapurũgita sesewara. Kua Socrati mãdurisá ũbasama yaputari awa ugãyari u uperderi, ma uputari umukirai yepe ukuasá yepewasu:

   • Sẽdusá purãga: Resẽdu purãga te rempatuka amũ-ita;
   • Rẽptu kutarãtu: Rẽbeu maã reputai wa reiku mrupi asui rekua ára.
   • Resẽdu maã yũbeusa resewaá: reyuka ũdearama maã yũbeuwaá, ũbasamã yã sesewara yã yukũtarisá.

   Ũbuesara tawayudari as rupí u umuiwasuĩma irumu yaouderi yaouraikuaíta irumu:

   1. Muyupiru arama: Yepé yũbeusawa sesewara, yapuderi yãbeu, kuayé: “Yapuder arama yasika uikusá timaãresesá kiti, yepé bãda uriku te uxari amũ ruaxara uputariwa yawe”.

   2. Mãduarisá: muiri uikuwa ike, puderi ũbeu maã uputari waá, puderi yũpinia caderni upé, serurá u amũ manũgara resé”.

   3. Musupísawa asui uxari yukua purãga: Yumiakũta maã kirĩba waá asui merup[i waita tasuiwara yã yupuruũgita waá, ukuasa ára irumu.

   4. Uyuiriyumuyã: Mairamẽ aikuewá yã kirĩba waita, yasu yamukirai pisasu waá yũbeusa sesewara muiri ike waita uiku tawasẽu wa kuri puraga.

   5. Sá ũba yasika yepewasu sá rese, yasu yamuyupiri yuiri b. Mãduarisá, c. Musupísawa asui uxari yukua purãga, d. Uyuiriyumuyã.

5. Yumãduaisá pasawa kiti

   Amuarmẽ yapuderite yayui yamuyã siíya viaji, amũita rupi yuiri, amuramẽ iawasu yasika arama yãbawa yã maramuyãsa. Ma yakuate kua yupurũgitasá aé iwasu katu retãna, asui irupité yuiri yapuderi yamã yanekiasá amuramẽ yamãdiasá upé. Yasu yãbawa aitekua purãdusa irumu: Maita reyusã mairamé yayukũtai yaikú? Maita rẽbeu sesewra kua yasikai yasika yamãduai putai yepewasu? Purãga será rewasemu?

Links de download

Abaixo, você pode fazer o download do guia completo e do guia para os participantes.